Elisabeth Farnese (tiếng Ý: Elisabetta Farnese; tiếng Tây Ban Nha: Isabel Farnesio; 25 tháng 10 năm 1692 - 11 tháng 7 năm 1766) là vợ thứ 2 của Vua Felipe V, và trở thành Hoàng hậu của Tây Ban Nha sau khi kết hôn với vị vua này. Bà được giới sử gia nhận xét là một người phụ nữ đầy tham vọng chính trị, đã có ảnh hưởng lớn đến chính sách đối ngoại của Đế chế Tây Ban Nha và là người cai trị trên thực tế của Đế chế Tây Ban Nha trong giai đoạn từ năm 1714 cho đến 1746. Từ năm 1759 đến năm 1760, bà điều hành chính sự Tây Ban Nha với tư cách là nhiếp chính. [1]Trước khi kết hôn với Elisabeth Farnese, vua Filipe V đã có với người vợ trước 4 con trai, vì thế các con trai của bà với vị vua này dường như không thể có cơ hội thừa kế ngai vàng của Tây Ban Nha. Hiểu được điều này, nên từ sớm bà đã rất năng nổ trong việc tìm kiếm cơ hội cho các con trai của mình thừa kế ngai vàng Đại công quốc Toscana của Nhà Medici và Công quốc Parma của Nhà Farnese, những vùng đất có mối quan hệ huyết thống với bà thông qua các cuộc hôn nhân trước đó của tổ tiên Nhà Farnese. Ngoài ra, bà còn tìm cách dàn xếp để cho các con của mình có những cuộc hôn nhân với những nhà thừa kế hoàng tộc trên khắp châu Âu, trong đó có Nhà Bourbon của Pháp, Nhà Habsburg của Áo, Nhà Savoy của Ý, Nhà Braganza của Bồ Đào Nha. Những toan tính của Elisabeth Farnese đã thành công ngoài mong đợi, người con trai đầu của bà là Hoàng tử Don Carlos đã thừa kế thành công Công quốc Parma và sau được đưa lên ngai vàng của Vương quốc Hai Sicilia, và đến năm 1759, sau cái chết của người anh cùng cha khác mẹ Fernando VI của Tây Ban Nha mà không để lại người thừa kế, Don Carlos đã được thừa kế ngai vàng của Đế quốc Tây Ban Nha với đế hiệu là Carlos III. Người con trai thứ 2 là Hoàng tử Don Philip được trao quyền cai trị Công quốc Parma sau Hiệp ước Aix-la-Chapelle (1748), chính ông đã khai sinh ra Hoàng tộc Bourbon-Parma. Người con trai thứ 3 của bà là Hoàng tử Don Luis trở thành Hồng y trẻ nhất trong lịch sử thế giới tính cho đến nay. [2]Ba người con gái của bà cũng có danh phận vô cùng cao quý, trong đó người con gái đầu là Công chúa Mariana Victoria trở thành Hoàng hậu của Bồ Đào Nha. Người con gái thứ 2 là Công chúa María Teresa Rafaela trở thành vợ của Thái tử Louis người thừa kế ngai vàng Vương quốc Pháp của Nhà Bourbon. Người con gái út là Công chúa Maria Antonia Ferdinanda được gả về Nhà Savoy và trở thành Vương hậu của Vương quốc Sardegna.